Waar mag je wandelen of rijden met je paard?

Als je met je paard op pad bent, ben je volgens de Wegenverkeerswet nog steeds een bestuurder van een voertuig waarbij jij de bestuurder van het voertuig bent. Dus gelijk aan een auto, of je nu ment rijdt of wandelt met een paard. Dat betekent dat je op de autoweg of in de berm hiervan moet blijven en niet op een fiets- of voetpad mag komen.

Iedere terreineigenaar mag zijn eigen toegangsvoorwaarden vaststellen als het gebied opengesteld is voor bezoekers. De voorwaarden staan op een website (mits aanwezig) en in het bos op toegangsborden. Als een gebied opengesteld is voor bepaalde gebruikers, want niet alle gebieden zijn dus opengesteld voor bezoek, moet je je daaraan houden.

De regel die standaard wordt gebruik voor mensen te paard, aangeduid als 'ruiter' op de toegangsborden, is dat je je moet begeven op de gemarkeerde paden. Er wordt dan artikel 461 uit het Wetboek van Strafrecht benoemd: "Hij die, zonder daartoe gerechtigd te zijn, zich op eens anders grond waarvan de toegang op een voor hem blijkbare wijze door de rechthebbende is verboden, bevindt of daar vee laat lopen, wordt gestraft met geldboete van de eerste categorie."

Zonder toestemming betreden van een terrein is inbreuk op het eigendomsrecht van de grondbezitter en is strafbaar. Dus te paard, of je er nu op zit of er naast loopt, moet je op de gemarkeerde ruiterpaden blijven. Je mag niet op ongemarkeerde paden of wandel-/fietspaden lopen/rijden met je paard.

Zijn die gemarkeerde ruiterpaden er niet, mag je het gebied niet in. Ook niet op bospaden die geen wandelpad zijn etc. Alleen als er een openbare autoweg doorheen loopt die opengesteld is voor autoverkeer, want dan ben je technisch een auto. Dus vandaar dat wij ons inzetten om de paardenpaden te behouden, om buiten te kunnen komen te paard!

Waar lopen die gemarkeerde ruiterpaden?

Met de Knooppuntenkaart Paardenpaden Utrechtse Heuvelrug hebben we inzichtelijk willen maken waar je mag komen te paard. We noemen de ruiterpaden dus geen ruiterpad, maar paardenpad. Omdat menners ook gebruik willen maken van een ruiterpad, niet alleen ruiters.

De stichting heeft knooppunten op de kruisingen geplaatst, zodat je kan zien waar je bent en welke paden je mag gebruiken. Deze knooppunten en paardenpaden staan op de Knooppuntenkaart aangegeven, en ook op RuiterenEnMennen.nl.

Hou er rekening mee dat er verschillende markering staat die een paardenpad aanduiden. Dit komt omdat de paden van verschillende eigenaren zijn, bijvoorbeeld Utrechts Landschap of Staatsbosbeheer of Den Treek. Foto's van markering die je kan vinden vind je onderaan deze pagina.

Op RuiterenEnMennen.nl staan gemarkeerde paardenpaden. Maar ook wat aanrijroutes die over de weg gaan en soms een fietspad of ander pad. Dan ben je dus eigenlijk illegaal, maar kan het de veiligste route te paard ipv over de weg zijn.

De keuze blijft aan jou als gebruiker om een route te volgen of een pad in te gaan waar je niet mag komen, de gevolgen zoals een boete zijn voor jou. Voor het ergens lopen met een paard of rijden met je paard waar je niet mag komen staat een boete van 100 euro plus 9 euro administratiekosten plus eventueel een extra boete voor het niet kunnen tonen van je ID bewijs aan de BOA (buitengewoon opsporings ambtenaar, zoals een boswachter of handhaver van het RUD). En mocht je een ongeval of schade veroorzaken, is het de vraag wat de verzekering doet en of je kan verklaren waarom het fietspad veiliger is als de autoweg die ernaast ligt.

Toegang met vignet

Je hebt om het netwerk ruiterpaden op de Utrechtse Heuvelrug te gebruiken, ook wandelend, een vignet nodig van het gebied waar je dit wilt doen. Zie de pagina Vignetten voor uitleg en links naar de betreffende vignetten.

Informatie over vignetten op de Utrechtse Heuvelrug

De Utrechtse Heuvelrug

Het landschap de Utrechtse Heuvelrug strekt zich uit van de randmeren bij Huizen tot aan het zuidelijkste puntje bij Rhenen. Een deel van het gebied is nationaal park en is na de Veluwe het grootse bosgebied in Nederland. Samen beslaan de Heuvelrug en haar flanken circa 40.000 hectare. Doordat de stuwwal door het gebied loopt, zijn er hoogteverschillen. Het hoogste punt is de Amerongse Berg, knooppunt 109 staat hier. Vooral de paden te Amerongen en Elst, maar ook tussen Doorn en Leersum hebben afdalingen en klimmetjes erin zitten.

Over de gehele Heuvelrug lopen op terrein van diverse eigenaren paardenpaden, in totaal ruim 400 kilometer!

Die paden sluiten redelijk op elkaar aan, waardoor er een netwerk is van paardenpaden. Je zult wel regelmatig een weg moeten over steken en rekening moeten houden met andere recreanten als je in dit gebied rijdt.

Met medewerking van vele landgoedeigenaren, Staatsbosbeheer, Utrechts Landschap, Natuurmonumenten en Goois Natuurreservaat is de gehele Utrechtse Heuvelrug beter toegankelijk gemaakt voor de recreatieve paardensporter. Alle aanwezige paardenpaden zijn in beeld gebracht en voor het grootste deel voorzien van knooppuntpaaltjes. Daarmee is een goede voorbereiding van een buitenrit en oriëntatie in het veld eenvoudiger gemaakt.

Let wel goed op de voorwaarden die de verschillende eigenaren stellen, waaronder een betaald vignet.

Er een aantal openbare parkeerplaatsen waar je de trailer kan parkeren (buiten de drukkere weekenden om) en op pad kan gaan. Ook zijn er diverse locaties waar je met je paard kan overnachten. Een overzicht van deze informatie staat bij Parkeren en Tips.

Het Nationaal Utrechtse Heuvelrug, NPUH, heeft een eigen website.

Ook heeft het Nationaal Park een webpagina waar informatie te vinden is over het Ruitervignet UH, welke per 2022 benodigd is om op de paden die in het vignetgebied vallen te kunnen rijden en mennen. Zie Ruitervighet UH.

De Heuvelrug biedt mogelijkheden voor vele ritten door een gevarieerd natuurgebied.

Bedenk wel: het is heuvelachtig terrein (vooral in het zuiden) en dat vraagt meer van de paarden dan een rit over gladde wegen in het landelijk gebied. Op enkele plaatsen zijn vrij steile hellingen, waar soms diepe spoelgeulen kunnen ontstaan. In het gebied zijn op enkele plaatsen specifieke menpaden aangelegd en er zijn paden alleen voor ruiters. Voor het overgrote deel zijn het 'paardenpaden' die door aanspanningen voor eigen verantwoording kunnen worden benut.

In de noordelijke uitlopers van de Heuvelrug kan men in alle rust rondzwerven over de heidevelden met vennen en stuifzanden van het Goois Natuurreservaat. De terreinen daar worden verbonden door natuurbruggen (ecoducten) over de snelwegen die in de provincie Noord-Holland ook voor ruiters toegankelijk zijn. Ook bij Soest en Leersum zijn nog stuifzandgebieden te vinden (Soesterduinen en de Ginkelse duinen).

De Vuursche is een mooi bosgebied met een lappendeken van voormalige landgoederen. Elk stukje van de Vuursche heeft dan ook zijn eigen sfeer. In het ene gedeelte loop je door een dicht en donker dennenbos en verderop door een lieflijk open bos. En onderweg kun je worden verrast door een grafheuvel of monumentale eik die daar al eeuwen staat.

Austerlitz was ooit deel van een groot heidegebied tussen Zeist en Amersfoort. In 1804 bouwde een garnizoen van het Franse leger hier Kamp Zeist en iets later de Pyramide van Austerlitz: een aarden piramide van 36 meter hoog ter herinnering aan de Franse overheersing van Nederland. Na het vertrek van de Fransen werd het gebied ontgonnen en bebost met dennen, sparren, eiken en beuken. Rijke ondernemers uit de steden lieten er landhuizen bouwen en tuien en parken aanleggen. Het landgoed Den Treek-Henschoten ligt op de overgang van de Utrechtse Heuvelrug naar de Gelderse Vallei. Het landgoed bestaat voornamelijk uit bos met aan de oostelijke rand weilanden en akkers. Verspreid in het bos liggen ook nog landbouwgronden, heidevelden, zandverstuivingen en vennen.

Langs de provinciale weg van De Bilt naar Rhenen ligt een gordel van zo'n 100 buitenplaatsen: de Stichtse Lustwarande. Rond de soms imposante huizen liggen tuinen en parkbossen, de meeste aangelegd in de Engelse landschapsstijl. Veel afwisseling vind je in het gebied tussen Doorn en Rhenen in het zuidelijk deel van de Heuvelrug: loof- en naaldbossen doorsneden door oude lanen, een heidegebied met glinsterende vennen en ecologische graanakkers vol kleurige akkerbloemen.

De waarden van de Utrechtse Heuvelrug samengevat:

Op een na grootste aaneengesloten bosgebied van Nederland en groene long van de Randstad
Een bel van drinkwater met hoge kwaliteit
De cultuurhistorie aan de flanken
De 'koninklijke uitstraling' van de regio rond Baarn en Soest
De militaire geschiedenis rondom Vliegbasis Soesterberg
De dichte bossen op de noordelijke flank van de Heuvelrug ten noorden van Rhenen
De uitgestrekte heidegebieden van 't Gooi
De uitgebreide mogelijkheden om te recreëren (fietsen, wandelen, MTB, ruiteren en mennen)

Overzicht terreineigenaren

De Provincie Utrecht biedt een online versie van deze kaart aan. Een gis kaart waarop alle landgoederen te vinden zijn.

Zie deze link

De diverse knooppuntpaaltjes in beeld:

De witte palen met blauw/witte nummers of witte palen met groen/witte nummers staan in Den Treek - Henschoten
De groene schildjes met zwarte cijfers staan in het gebied onder de A28 en onder de A12
De groen/gele schildjes met ruitertje staan in de bossen van Gemeente Soest
De groene schildjes met geel nummer staan in het gebied boven de A28

Nummers komen dus dubbel of driedubbel voor, maar dan in een ander gebied.

De knooppunten waar mogelijk op het noorden gericht, dus al je er voor staat kijk je naar het noorden toe. Ook handig om te weten als je een knooppunt zoekt op een kruising.

De markering op de Utrechtse Heuvelrug is divers, omdat er verschillende terreineigenaren zijn. Hieronder zie je compilatie van de markering die je kan tegenkomen.

Gebiedsbeheerders hebben ieder een eigen toegangsbord en markering. Hiernaast een selectie. Op de toegangsborden moet ook vermeld staan of het betreffende gebied een vergunnings-/penninggebied.

Samenwerking Provincie Utrecht

In samenwerking met de Provincie Utrecht zijn we in 2020 bezig geweest om alle paden in beeld te brengen, digitaal. Het doel is om deze informatie op Geo Point bij de provincie onder te brengen, en uiteindelijk de informatie door het Routebureau Utrecht openbaar te laten maken. Wie weet komt er een mooie app of website uit voor de gebruikers!

De kaart vind je op deze link. Klik bij Lijst met Lagen in de legenda aan wat je wilt zien, bijvoorbeeld de paardenpaden.

Op deze website kun je andere kaarten vinden als je zoekt op een trefwoord, bijvoorbeeld 'ruiter' of 'paard'.

Links zie je een overzichtskaart (versie juli 2020) van de Web Map Paardenpaden in de regio Utrecht. Hier staan alle paden op de Heuvelrug op, verdeelt in 4 typen (zie legenda). Combinatiepad is ook een paardenpad, maar dat er een fietspad direct naast loopt of het ook een beheersweg is.

De data van de paden buiten de Heuvelrug zijn ook bekend, deze komen weer terug in de versie op Geo Point.

Beleidsplan NP Utrechtse Heuvelrug: Samenwerkingsagenda 2019-2020

In januari 2018 hebben 17 partijen de Samenwerkingsagenda Nationaal Park Heuvelrug 2019-2020 ondertekend. In deze agenda beschrijven zij hun gezamenlijke ambities en activiteiten voor de komende jaren. Deze agenda is tot stand gekomen na een breed proces met tal van organisaties en betrokkenen die de natuur, het landschap en het erfgoed op de Heuvelrug een warm hart toedragen. De Samenwerkingsagenda is een dynamisch document. Dat betekent dat de partners regelmatig bekijken waar aanscherping of aanpassing aan de orde is.

De overkoepelende ambitie is meer natuur, meer geld voor natuur en meer draagvlak voor natuur. De gebiedspartijen willen een beweging op gang brengen van mensen die zich hiervoor inzetten. Daarbinnen hebben we de volgende 6 ambities:

Ambitie 1: Natuur, landschap en cultuurhistorie

Ambitie 2: Beleving en toegankelijkheid vergroten

Ambitie 3: Toezicht en handhaving: effectief en efficiënt

Ambitie 4: Merkversterking

Ambitie 5: Groeiende economische basis voor natuur, landschap en erfgoed

Ambitie 6: Uniek Nationaal Park

De Samenwerkingsagenda is de inhoudelijke leidraad voor de activiteiten die de samenwerkende partners de komende jaren ondernemen. De Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is de motor van het Nationaal Park en heeft een belangrijke rol in het faciliteren van de samenwerking en het aanjagen van vernieuwing.

Hieronder is een segment te zien van de Samenwerkingsagenda.

Voor de echte liefhebbers is het document Notitie Financiering Samenwerkingsagenda NPUH 2018 ook online te vinden.